„Pozwolić dorosnąć i pozostać wsparciem”
„Być przykładem. Umieć rozmawiać z nastolatkiem!”
Jak dojrzewa moje dziecko, czego mogę się spodziewać?
Adolescencja jest okresem życia pomiędzy dzieciństwem a dorosłością. Okres ten dzieli się na dwie fazy: dorastanie i młodzieńczość. Pierwsza faza jest czasem intensywnych przemian organizmu i psychiki. Ten trudny emocjonalnie okres często doprowadza młodych ludzi do kryzysu. Celem nadrzędnym staje się scalenie wszystkich fragmentów siebie w jednolitą całość, by utrzymać poczucie ciągłości swojego istnienia „dla siebie i innych”.
Dorastający zaczyna więc interesować się tym, jak odbierają go inni w porównaniu do tego, jak sam siebie widzi. Zdając sobie sprawę z tego, że rewolucja fizjologiczna zmieniła jego ciało, a otoczenie wysyła sygnały podjęcia bardziej dorosłych zobowiązań, młody człowiek będzie starał się połączyć te dwa obrazy siebie: ja – dziecko i ja – dorastający. Wykorzysta pierwotnie najprostszy sposób, czyli zaprzeczenie „dotychczasowemu sobie ” (wyparcie się dzieciństwa). Będzie to manifestował zachowaniami, które zbliżają go do świata dorosłych, w jego oczach są symbolem dorosłości.
Młody człowiek, który nie jest już dzieckiem, ale nie jest jeszcze gotowy do podjęcia roli dorosłego, musi przejść szereg prób, w których sprawdzi siebie w różnych rolach. Przede wszystkim w rolach, które zbliżą go do ponętnego świata dorosłych. Na to eksperymentowanie, w czasie którego wypracuje dla siebie nowy styl funkcjonowania i nową wizję siebie, potrzebuje czasu.
Młody człowiek w tym okresie poszukuje więc tych, którym mógłby zaufać i okazać swoją wierność. Wyborem tym najczęściej obdarza swoich rówieśników, wyczuwając podobieństwo ich sytuacji do swojej i jednocześnie negując zależność od rodziców. Stąd biorą się konflikty między opiekunami a dorastającymi. Sprzeciwianie się zakazom i woli rodziców, negowanie wartości i norm reprezentowanych przez rodziców, a także osłabienie więzi emocjonalnej – jest to szczególnie dokuczliwe dla rodziców przyzwyczajonych do relacji z poprzedniej fazy, czyli całkowitej identyfikacji i zależności. Kryzysy w relacjach z rodzicami, bunt przeciw szkole kierują młodego do rówieśników. Tam z kolei czyhają kolejne trudności – lęk przed akceptacją, ryzyko odrzucenia przez grupę. Opiekuńcza postawa rodziców odbierana jako kontrola (rodzice częściej do nastolatka wygłaszają kazania o tym „co jest ważne a co nie” oraz „co jest dla niego dobre a co nie”), zależność od biologii, czyli zmieniające się ciało (trądzik młodzieńczy, menstruacja, mutacja itd.) oraz wymagania otoczenia („podejmij decyzję”, „musisz się zdecydować”, „to dotyczy twojej przyszłości”) rodzą naturalny bunt. Ostentacyjne demonstrowanie swojej niezależności i samodzielności to coś, z czym okres dorastania kojarzy się najbardziej.
Nastolatek może łatwiej niż osoby w innym wieku ulegać impulsom. Zmiany wywołane działalnością hormonów rozregulowują system kontroli. Impulsywność powoduje, iż zachowanie pojawia się przed refleksją nad jego konsekwencjami. Intensywna jest również potrzeba doznawania silnych wrażeń. Oczywiście przeciętny nastolatek posiada większą niż 3-latek zdolność radzenia sobie z impulsami i emocjami, jednak obszary mózgu nie współpracują ze sobą na tyle dobrze, aby w pełni panować nad emocjami. Każde rozregulowanie powoduje niepewność i poczucie nieadekwatności. Stąd różne strategie obronne, które młodzi ludzi stosują. Jedną z nich można nazwać „wszechmocą”. Przekonanie, że „mogę wszystko” pojawia się najczęściej w obliczu lęku, że „nie mogę nic”, „nie daję rady”, „nic mi nie wychodzi”. Powoduje to fundowanie swojemu ciału sytuacji, w których doświadczane jest ekstremalnie – zachowania narażające zdrowie i życie np. eksperymentowanie z używkami, ekstremalne sporty, przypadkowe kontakty seksualne, radykalne diety, samookaleczenia itp. W związku z powyższym ważne jest, aby otoczenie dawało młodemu człowiekowi wsparcie.
Co możemy zrobić – my nauczyciele i Państwo – rodzice?
1. Mieć świadomość trudności i rozumieć, z czego wynikają – rozumieć kryzys, po to takie spotkania.
2. Nie zaprzeczać zagrożeniom, ale też ich nie demonizować.
3. Być blisko – zapewniać o swoim wsparciu poprzez właściwą komunikację.
Co może zrobić rodzic , aby pozwolić osiągnąć samodzielność dziecku i jednocześnie pozostać wsparciem:
1. Wykorzystać sytuację, aby porozmawiać o zagrożeniach.
2. Własnym wzorem modelować właściwą postawę.
3. Doskonalić się we właściwej komunikacji z dzieckiem.
Rodzicu- pamiętaj!
Zachowanie Twojego dziecka nie jest wymierzone przeciwko Tobie. Twoje nastoletnie liczy się z tym, co mówisz, ale często nie przyznaje się do tego. Kryzys tożsamości nastolatka może przekładać się na kryzys w relacji rodzic- dziecko.
Pamiętaj, to norma, naturalny, potrzebny etap rozwoju.
Gdzie szukać pomocy?
1. Zacznij od rozmowy z psychologiem/ pedagogiem szkolnym.
2. Możesz skontaktować się z najbliższą poradnią psychologiczno- pedagogiczną.
3. Skorzystaj z pomocy Pomarańczowej linii- konsultacje i pomoc online dla nastolatków i rodzin.
POMARAŃCZOWA LINIA
Pomoc telefoniczna 801 140 068
Pomoc online: pomoc@pomaranczowalinia.pl
Strona internetowa: www.pomaranczowalinia.pl
Opracowano na podstawie materiałów ze strony www.trzezwyumysl.pl
